Serpme kahvaltıda israf dönemi bitiyor! Cumhurbaşkanlığı harekete geçti

Türkiye’de son yıllarda sıkça tartışılan serpme kahvaltı kültürü, sofralarda yarım kalan tabaklar ve çöpe giden tonlarca gıda nedeniyle artık masaya yatırılıyor. Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu, restoranlardaki serpme kahvaltı ve açık büfe uygulamalarının neden olduğu gıda israfını kısıtlayacak kanun değişiklikleri üzerinde çalışmalara başladığını açıkladı.

“Milli bir gıda israfı önleme politikası” hedefiyle yürütülen çalışmada, özellikle restoran ve otellerdeki menü sistemleri yeniden düzenlenecek, gıda bankacılığı güçlendirilecek.

Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) tarafından hazırlanan 2025 Yılı İsraf Raporu, gıda israfının yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın karşı karşıya olduğu büyük bir kriz olduğunu ortaya koyuyor. Dünyada üretilen gıdaların yaklaşık üçte biri ya sofraya ulaşamadan kayboluyor ya da sofradan çöpe gidiyor. Bu durumun küresel ekonomiye maliyeti ise yılda 1 trilyon dolar.

Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı’nın verilerine göre 2024 yılında 74 ülkede 343 milyon kişi akut gıda güvensizliği yaşadı. Bu sayı, bir önceki yıla göre yüzde 10 artış anlamına geliyor. BM Çevre Programı ise her yıl 1,5 milyar ton gıdanın israf edildiğini, yani her beş tabaktan birinin çöpe gittiğini bildiriyor.

Türkiye’de tablo daha da vahim

TİSVA’nın verilerine göre Türkiye’de kişi başına yıllık gıda israfı 102 kilogram. Yalnızca ekmek israfı bile başlı başına dikkat çekici: Her gün yaklaşık 12 milyon ekmek çöpe gidiyor, bu da yılda 4 milyar 380 milyon ekmeğe denk geliyor. Meyve ve sebzelerin ise yaklaşık yüzde 35’i sofraya ulaşamadan kayboluyor ya da atılıyor.

Cumhurbaşkanlığı Tarım ve Gıda Politikaları Kurulu Üyesi Ramazan Bingöl, açıklanan rakamların gerçeğin altında olduğunu savunarak, “Türkiye’de gıda israfı açıklanan 23 milyon tonun en az iki katı” dedi. Kısa süre önce otel işletmecileriyle yaptığı toplantılarda açık büfelerde kişi başına tabağa alınan yemeklerin ortalama 150 gramının çöpe gittiğini tespit ettiklerini söyledi.

Bingöl’e göre, gıda israfı yalnızca maddi kayıp değil; dini, kültürel ve çevresel değerler açısından da büyük bir tehdit. Özellikle insanların tüketmesi için üretilmiş ekmek ve yemeklerin hayvanlara verilmesinin doğal dengeyi bozduğunu ifade eden Bingöl, “Bu ekmekleri kuşlara atmak, onların beslenme zincirini değiştiriyor, hastalıklara yol açıyor” diye konuştu.

Kanun değişiklikleri yolda

Kurul, hazırlayacağı raporda serpme kahvaltının sınırlandırılması, açık büfe düzenlemelerinin gözden geçirilmesi, gıda bankacılığının yaygınlaştırılması ve soğuk zincir yönetiminin güçlendirilmesi gibi başlıklara yer verecek. Bingöl, “Türkiye’de israfın önlenmesi için milli bir politika belirlenmeli. Bu bir milli güvenlik meselesi” dedi.

Çalışma kapsamında bakanlıklar, sivil toplum kuruluşları, otel ve restoran işletmecileri ile görüşmeler sürüyor. Hedef, birkaç ay içinde çalışmayı tamamlamak ve Cumhurbaşkanı’na sunmak. Cumhurbaşkanının onayıyla Türkiye genelinde sürdürülebilir bir gıda israfı önleme politikası devreye girecek.